Alles in .... de knoop

Vandaag was er weer een theorieles georganiseerd door de afdeling Brabant van het Gilde van Vrijwillige Molenaars. Tijdens deze lessen worden er diverse zaken behandeld.
Deze week was er een vervolg op het onderwerp Veiligheid en schiemanswerk.

Vorige week kregen we een wijziging, normaal zijn deze avonden in het doktersmuseum bij de Doornboom in Hilvarenbeek. Maar daar werd verbouwd dus was men uitgeweken naar molen 'de Wilde' in Goirle.

Om 5 uur hoorde ik op de radio over stremmingen en opstoppingen bij Breda. Dus af en toe eens gekeken op Google Maps 'verkeer' hoe de situatie op de weg was. Daar zat het behoorlijk in de knoop (knopen kom ik nog op terug). Zo erg dat de snelste route via de oude Zuidelijke Rondweg liep. Maar gelukkig was het ergste om half zeven opgelost. Dus om 10 voor 7 in de auto gestapt.

De reis verliep vlot en ruim op tijd was ik in de ruimte waar al verschillende mensen koffie zaten te drinken. Jan en Joep, van de Akkermolen, waren er net als Wim en Wim van de molen in Sprundel. Verder nog wat mensen die ik alleen van gezicht ken.

Na een paar mokken koffie, 50 cent per stuk, werd er aangevangen met het onderwerp Veiligheid. Er werd gedebatteerd over de RI&E, is deze beschikbaar voor jullie molen? Wordt deze regelmatig geactualiseerd, wat doen jullie aan veiligheid en waarom is dit belangrijk. Daarna werd er een 'bruggetje' gemaakt naar het volgende onderwerp, wat kan er gebeuren als er een touw breekt?

Daar hadden we wel antwoorden op. Een zak die aan het lui-touw hangt valt twee zolders naar beneden. Een trap met een touwleuning, daarvan schiet het touw los en je verliest je evenwicht of het vangtouw breekt tijdens het vangen.
Bij de eerste twee situaties zal iedereen zich realiseren wat er gebeurt. Als je door de zak geraakt wordt heb je toch minstens hele erge hoofdpijn, in het tweede geval breek je misschien een arm of sleutelbeen.
Maar het derde geval is minder overzichtelijk. Als het vangtouw losschiet kan de molen niet gemakkelijk meer stilgezet worden.
Maar het kan ook zijn dat je een molen tot stilstand wilt brengen en het vangtouw breekt. Je hebt de vang net uit de haak gelicht wilt lichten.

De vang is de rem van de molen en tijdens het draaien hangt de vang op een haak. Daardoor kan de molen vrij draaien.

Als je de vang net uit de haak gelicht heb is het de bedoeling om het vangtouw te vieren en de molen rustig af te remmen. Dat remmen gebeurt door het gewicht van de vangbalk en soms extra gewichten. Als het vangtouw op het moment breekt dat hij net uit de haak is gelicht valt de vang met een reusachtige klap naar beneden en gaat de molen in een keer op de rem. Het is niet ondenkbaar dat daardoor de molenas breekt en dan komt het gevlucht (de wieken en het wiekenkruis) naar beneden. De schade is dan niet te overzien. (dan is er 'iets niet in de haak')

Dus een beetje kunnen knopen en controleren van touwwerk is voor een molenaar van groot belang.
Eerst wat uitleg over touw, soorten touw (natuurlijk/synthetisch), geslagen of gevlochten touw, de materialen waarvan touw gemaakt kan zijn zoals hennep of vlas. Tegenwoordig worden meestal kunstvezels gebruikt zoals nylon, polypropeen of polyester. Maar ook gereedschappen zoals marlpriem, zeilplaat en nog wat van die soort dingen en een hele goede schaar om touw door te knippen werden kort uitgelegd.

Nu aan de slag met het maken van een eenvoudige takeling. Dit is de afwerking voor het einde van een touw. Dus iedereen kreeg een metertje touw en kon aan de gang.

Spaanse takeling

Daarna een Spaanse takeling. Die was voor de meesten al lastiger. Maar tijdens de uitleg van de instructeur had ik deze al in elkaar geknutseld. 4 Jaren zeeverkenner zijn en 30 jaar zeilen met schiemanswerk als hobby heeft wel wat opgeleverd.
Dus de overige leerlingen aan de tafel een beetje geholpen met een aanwijzing of een keer voordoen hoe het werkt.

Dan nog een oogsplits wat af en toe wat vreemde ogen oplevert. Af en toe een nieuwe manier van vlechten. (zoiets als hierboven de middelste afbeelding, maar dan anders)

Even tijd voor wat anders.... "de molen bekijken als u dat wilt". Niet tegen dovemansoren gesproken dus met een groot deel van de deelnemers naar de molen. De stenen bekeken, een elektrisch aangedreven maalstoel op de begane grond, de kap met vang, bovenwiel en nog wat zaken onderzocht.

En weer terug voor een kop koffie. Nog wat afsluitende opmerkingen, een reader gekregen en toen was het ineens half elf. Dus maar naar huis, want ik dacht dat ik moest krabben en 45 minuten rijden. Maar dat krabben viel mee. De ruiten waren netjes schoon.