Molenaar en molenaar i.o.

Afgelopen dinsdag zou er een bijeenkomst op het gemeentehuis van Rucphen zijn waarbij de contracten door Joep en mij getekend zouden worden zodat we resp. molenaar en molenaar in opleiding zouden zijn per 1 januari 2018.

Op enig moment kreeg ik een telefoontje van Anouk dat het college nog geen beslissing had kunnen nemen omdat er nog vragen waren. De vragen zijn donderdag beantwoord en vrijdag kregen we een mail van Anouk dat het college positief beslist had.

Beste Joep en Ronald, 

Vanochtend heeft het college alsnog een positief besluit genomen over jullie benoeming als vrijwillig molenaar (in opleiding) op de Heimolen.

De contracten komen zo snel mogelijk jullie kant op. Ik wil jullie vragen om beide exemplaren te ondertekenen en retour te sturen (in bijgevoegde retourenvelop) zodat de burgemeester ze dan kan tekenen.

In het nieuwe jaar zal ik er dan voor zorgen dat jullie weer één exemplaar terugkrijgen.  

Zo kunnen we met een goed gevoel het nieuwe jaar in.

Nog wat malen op de Hoop

Gisteren even met Niek gebeld om te vragen of hij vandaag naar de Hoop zou gaan. En jawel....

Dus naar Roosendaal gereden om de middag op een nuttige manier door te brengen. Niek was al aanwezig en Jesse kwam ook al spoedig aangefietst.

Er was weinig wind dus we besloten om met 4 volle te gaan draaien. Eerst even zonder de molen in zijn werk te zetten. 

Jesse en ik hebben de zeilen voorgelegd en zijn daarna met de kettingen en piketten in de weer gegaan, want ook veiligheid is belangrijk.

En de molen kon los.Hij kwam mooi op gang en draaide op rustige snelheid zijn rondjes. Na een kwartiertje wilde Niek gaan malen. Ik heb de molen en in zijn werk gezet. Daarna mocht de vang weer gelicht worden. En ook nu kwam hij weer mooi op gang. Dat viel me niet tegen.
Het malen ging ook aardig. Ik denk dat we in ruim een uur 150 kg mais gebroken hebben. En dan zeg ik ruim een uur, maar er was zo weinig wind dat de molen op een moment helemaal stilstond en zo zeker 10 minuten heeft gestaan. We hebben de stenen uitgelicht en vanzelf kwam er weer beweging in... De stenen snel weer bijgehouden en we maalden weer. Hij liep gestaag maar langzaam zijn rondjes. Ik denk dat we gemiddeld maar 25 - 30 enden gedraaid hebben.

Tegen vieren zijn we op gaan ruimen, het wordt op dit moment al vroeg donker en in de molen is geen licht. Dus we moeten er altijd voor zorgen op tijd te gaan opruimen.



Het weer: W-NW  2 Bft en de temperatuur was 6 graden Celcius.
Aantal opleidingsuren: 3,5

En weer bijna een jaar voorbij

Dus is de tijd weer aangebroken om de ster in de molen te hangen. Elk jaar hangt deze ster een paar weken in het hoogste punt van de molen.

Na een nacht vol regen was het mooi droog toen in vertrok en om 10 uur was ik in Rucphen. Niet alleen, een heel ster-ophang-comité was aanwezig. De molenaars Toon en Joep en onze vaste bezoeker Pieter was ook gekomen om te zien hoe de ster er in ging.

Toon had al water opgezet voor de koffie en wij zijn eerst boven in de molen gaan kijken. De stenen werden uitgelicht en uit hun werk gezet. Toon onderrichte Pieter wat waarom gedaan werd en ik heb hem ook 1 steen uit zijn werk laten zetten. Daarna verder naar boven om in de kap te gaan kijken. Het touw van de kneppel kon los en het touw van  pal kon vast. De 'baan' en pen gesmeerd. Reuzel is bij deze temperturen nog wel te verwerken. Om het een beetje smeuïg te maken doen we er een klein beetje olie bij. De lessen aan Pieter gingen ondertussen door, Toon legde uit waarom de kneppel en pal nodig zijn en waarom de molen niet achteruit mag draaien (de vang werkt dan namelijk niet zo goed).

Naar beneden en kijken of de molen goed op de wind stond. Bijna, er moest een klein eindje gekruid worden. Dus de sloten van de kettingen af en ook de bliksemafleider kabels konden los.
De bezetketting en de kruiketting omgewisseld, want die lagen verkeerd om. De kap 45 graden verkruid en de kettingen weer vastgelegd. Ondertussen ook de bliksemafleiderkabels en de roekettingen op de juiste plaats gelegd en de afzetting op de belt gezet. Daarna kon de vang los om te draaien. Met windkracht 5 (ongeveer) was opzeilen niet nodig. 

Tijd voor koffie, een kletspraatje en een map die Pieter heeft gemaakt met daarin allerlei verhalen over molens en molenwieken die op het GoldWingForum Nederland (als je het ook eens wil zien, klik je hier) te zien zijn. Pieter zou het jammer vinden als alle info daar verloren gaat, vandaar.

Af en toe even buiten kijken hoe het weer en de molen zich houden. Aan de overkant stond een vrachtwagen van een bedrijf in Waterbeheer en de bestuurder er van stond foto's te maken van de molen en stelde wat vragen. Die netjes beantwoord en ook eens geïnformeerd wat hij nu precies aan het doen was. Er lag een slang uit een put vandaan over de weg naar een sloot en uit die slang stroomde water. Het bleek dat hij in de omgeving de brandputten aan het testen was. Heel nuttig werk natuurlijk.

Ook hoorde ik tijdens de koffie dat Toon en Joep een mail van de gemeente hadden ontvangen over onze aanstelling. Ik werd benieuwd, want ik had niets gezien. Waarschijnlijk was de mail met bijlagen te groot voor mijn @home mailbox. Later heeft Joep hem naar mijn gmail box getuurd en die kwam wel aan.
Per 1 januari 2018 is Joep molenaar en ben ik molenaar in opleiding op de Heimolen.

Na het eten zijn we de steenkuip van de oostelijke steen weer in elkaar gaan zetten, de delen stonden al een hele tijd verspreid over de steenzolder.

En als laatste karwei zijn we de ster in de wieken gaan hangen. Pieter en ik werden belast met het bevestigen van de ster. Deze wordt met Ty-raps aan de hekscheien vastgemaakt en de aansluitkabel door het hekwerk gevlochten.

Toon was met Joep naar de smeerzolder om de verlengkabel naar buiten te brengen. Ook deze kabel vlechten we door het hekwerk en sluiten deze aan op de aansluitkabel van de ster. Binnen gaat hij helemaal naar beneden om bij de meterkast in een stopcontact te gaan. Als we dan het licht uit doen blijft er op een wandcontactdoos spanning staan. Daar gaat een schakelklok in en daarin de stekker van het verlengsnoer. Even testen.... ja hoor alle lampjes branden. Ook de kabels worden met wat Ty-raps vastgezet.

Daarna kon ik het wiekenkruis op zijn kop zetten. Dus het vangtouw gevat en met een korte ruk uit de haak gelicht. De wind was ondertussen iets afgenomen en het gevlucht begon netjes te draaien. Omdat ik voorzichtig moest zijn met de verlengkabel heb ik de vang een beetje laten slepen. Na een halve omwenteling kwam het gevlucht ook weer netjes tot stilstand.

Alle kettingen weer vastgelegd en maar gelijk op slot gedaan. Daarna de schakelklok en de stekker geïnstalleerd. Zo, nog een laatste bakje koffie en de boel afgesloten en weer naar huis.

Het weer: Westelijke wind,windkracht 5 later afnemend naar 4. Bewolkt met af en toe een spatje regen. Temperatuur 5 graden Celsius.
Aantal opleidingsuren: 6 
De foto's en video zijn door Pieter gemaakt.

Theorieles over standaard- en wipmolens

Deze avond was er een theorieles gepland over standaardmolens en wipmolens. Niek behandelde de standaardmolens en Hub van Erven de wipmolens.
Maar eerst had Jan van Elteren, de opleidingscoördinator, een opmerking omdat het vak van de molenaars door de Unesco op de lijst van Immaterieel Erfgoed is gezet.

Unesco zet ambacht van de molenaar op Lijst Immaterieel Erfgoed

Hub moest eerst vertellen hoe een en ander gegaan is en op zijn actief vertellende manier heeft hij dat ook gedaan.
Daarna kon Niek over de oudste Europese molens vertellen, de standaardmolen, zichzelf ondersteunend door een presentatie.
Na de koffie (met taart, voor de speciale gelegenheid) ging Hub verder over de wipmolens. Beide molentypen lijken best op elkaar, maar ze verschillen toch ook weer behoorlijk van elkaar.

Nu is een standaardmolen voor mij redelijk bekend omdat mijn opleidingsmolen een standaardmolen is. Dit soort molen heeft in de armere gebieden op de zandgronden redelijk stand kunnen houden.
De wipmolen is voortgekomen uit de standaardmolen waarbij men hem geschikt heeft laten worden om polders droog te malen. Het bovenhuis kon kleiner worden omdat er alleen maar een as, bovenwiel en bonkelaar in hoefde te zitten. Bij deze molen spreken we over een toren, de onderbouw, die hoger en steviger gebouwd is omdat er een waterrad aangedreven moet worden. Door het grotere grondvlak kon er ook in de molen gewoond worden.

Steenkoppel openbreken

Enkele weken geleden had ik al met Niek afgesproken dat we vandaag de taats van het steenkoppel op de Twee Vrienden zouden gaan bekijken.
Er waren al lang problemen met dit taatslager, het verbruikte olie of het lekte olie. Niek was er nooit achter kunnen komen hoe het nou precies zat. Maar de olie verdween uit de 'pot'.

Dus om 1 uur richting Roosendaal zodat ik daar om half twee kon zijn. Niek, Wim en Lucien waren me al voor. Dus we waren met vier man voor dit karwei. Het was voor Lucien de eerste keer dat hij dit meemaakte, dus hij had geen idee wat er ging gebeuren. Wim had het op de Hoop in Sprundel al eens meegemaakt en als lezer van dit blog kunt u weten dat ik het in 's-Gravenpolder, op deze molen  (beide 1 maal) en op de Heimolen al 2 maal had meegemaakt. Ik ga niet zeggen dat ik ervaren ben, maar weet wel hoe een en ander gedaan wordt.

We zijn begonnen met het verwijderen van de kaar en kaarbomen, daarna konden de kuipdeksels weg. De kuip zelf kon nu verwijderd worden. Ondertussen alles met handvegers schoonmaken.

Dan heb je dit hout op de maalzolder staan. 

De stenen liggen nu zichtbaar, maar het staakijzer staat er nog in. Dus naar de luizolder om het staakijzer op te takelen. Tegenwoordig gebruiken we een kettingtakel, maar in vroeger tijd werd dat met een touwloper (met een twee en drieschijfblok) gedaan. De haak van het takel mbv een sluiting aan het staakijzer vast maken en uit zijn werk zetten. Dan moet de ijzerbalk van zijn plek om ruimte te creëren. Dus de spieën waarmee de balk vast zit losmaken en de ijzerbalk onder groot spierballengeweld optillen en op de vloer leggen. Nu kunnen we het staakijzer optakelen. Als dat boven is een paar balken op de vloer leggen en onder het steenrondsel zodat het staakijzer met steenrondsel stevig ligt. Want we moeten er zo meteen onder werken.

Nu kunnen we weer terug naar de maalzolder. De steenkraan in stelling brengen, dat betekend dat er een schroefdraadspindel aan gehangen wordt.

En stond Niek dus op de loper.... Hij heeft de steenschroef vast en een centimeter of 20 voor hem zie je de klauw van het staakijzer.

Aan de steenschroef (= een draadspindel) kunnen de steenbeugels vast gemaakt worden en door middel van pennen worden deze aan de steen (loper) vast gemaakt.
Daarna kunnen we de steen gaan draaien en schroeft deze zich omhoog. Daarna wordt hij opzij gedraaid en gekanteld. De loper staat dan op zijn kant en de onderkant kan bekeken worden.
Ondertussen was ik de ligger (onderste steen) gaan schoonmaken. Hier ligt nog meel en graankorrels op. Dit schoonmaken is belangrijk om te kijken of er meelwormen tussen zitten. Maar ik heb niets gevonden.
Met zijn allen hebben we de taats en de taatspot bekeken. Er zat nog olie in, alhoewel het leek of het dikker was geworden. De pot drooggemaakt en gekeken of het plaatje wat er in ligt nog goed is. Dit kunststof plaatje ligt er sinds een aantal maanden in en het voorkomt een verkeerde beweging die de steen maakte. Het plaatje ziet er ook nog goed uit. Dus er kon nieuwe olie in de taatspot.

Nu kan alles weer in de omgekeerde volgorde in elkaar gezet worden. Dit leek sneller te gaan dan het uit elkaar nemen.

Om half vijf waren we klaar en zijn we naar huis gegaan.




Het weer: weinig wind (2 m/s, 1 Bft), de temperatuur was 3-4 graden en het was zwaar bewolkt, zelfs heel licht mistig. Een echte grauwe dag, een van de donkere dagen voor kerstmis. :-)

Aantal opleidingsuren: 3